فراهم‌آوری نسخه‌های خطی در ایران: ضرورت، شیوه‌ها، مشکلات، و راهکارها

هدف: شناسایی شیوه‌های فراهم‌آوری نسخه‌های خطی در ایران، بررسی مشکلات این حوزه، و ارائه راهکارهایی برای حل مسئله. روش‌شناسی: از روش کتابخانه‌ای به‌منظور مطالعه پژوهش‌های پیشین و نیز از شیوه‌ها و تجربیات کتابخانه‌های مهم در حوزه نسخه‌های خطی استفاده شده است. یافته‌ها: خرید، وقف، اهداء، واگذاری (صندوق‌ امانت)، دیجیتال‌سازی، و مبادله، مهم‌ترین شیوه‌های فراهم‌آوری نسخه‌های خطی است. بی‌توجهی مدیران، پراکندگی نسخه‌های خطی، کمبود اعتبارات مالی، وجود دلالان حرفه‌ای و تبلیغات دروغین آنها، مشکلات ارزیابی و کمبود کارشناس، نداشتن خط‌مشی و آیین‌نامه مدون و مصوب، موانع شرعی، و خطای راهبردی خریداران نسخ خطی از موانع و مشکلات عمده ذکر شده است. تأسیس مراکز رسمی برای مدیریت نسخه‌های خطی، تشکیل کمیته‌های فراهم‌آوری و ستاد خیرین، فعال‌کردن انجمن دست‌نوشته‌های کهن، سازماندهی مستقل مجموعه‌های اهدایی، راه‌اندازی صندوق امانت، و خدمات دیجیتال‌سازی در محل نگهداری نسخه‌ها، راهکارهای پیشنهادی برای رفع مشکلات است. نتیجه‌گیری: ارتقای سطح آگاهی مردم به‌ویژه مجموعه‌داران؛ اهتمام تمامی دست‌اندرکاران فرهنگی بخش دولتی، عمومی، و خصوصی؛ کمک به حفظ نسخه‌های خطی مجموعه‌داران؛ و برنامه‌های تشویقی از مهم‌ترین مؤلفه‌ها برای نجات میراث مکتوب کشور است.